Oorlogen
in Syrië en Irak
Infoavond
met Rudi Vranckx
GC
De Wildeman Herent 17 april 2018
Verslag
Stil
“Ik heb nog nooit geweten dat de zaal zo stil was” zei
Patrick Remans, technieker van GC De Wildeman, na de avond met Rudi Vranckx op
17 april. De Wildeman zat bomvol. We hadden stoelen moeten bijzetten. 210
mensen vonden een plaatsje. Nog waren er geïnteresseerden die geen ticket
konden bemachtigen. Onze excuses daarvoor.
Rudi Vranckx (VRT) bracht een getuigenis als
oorlogsjournalist over het conflict in Syrië en Irak. Hij gaf niet zozeer een analyse
van de verschillende actoren in het conflict maar hij liet zien en aanvoelen wat
de oorlog met mensen doet. Hij bracht verhalen die de oorlog vertellen vanuit
de ogen van de mensen. De beelden op groot scherm waren voor veel mensen zwaar
om zien, hoewel voor TV-kijkers vele ervan gekend waren.
Hij startte met zijn belijdenis dat de enige hoop die hij
nog heeft komt van de burgers, de civil society, de burgersamenleving én de
waarheid. Waarom houdt men onderzoekers en journalisten tegen vanuit de
machtigen? We moeten puzzels leggen en zo veel mogelijk mensen laten getuigen.
Wie doodt en wie wordt er gedood? De burgers zijn de slachtoffers. In Syrië
maken we een dieptepunt in de geschiedenis mee. Vranckx houdt een pleidooi voor
geschiedschrijving.
Cijfers
5 miljoen Syriërs zijn naar het buitenland gevlucht, 6
miljoen in het land zelf. 321.000 mensen werden gedood, waarvan twee derde door
het regime. Tienduizend mensen werden gefolterd. Medische voorzieningen,
scholen werden kapot gebombardeerd. Wie kan er van uit de lucht bombarderen?
Dat is het regime van Assad. Er waren 492 aanvallen op 330 ziekenhuizen. Dit
zijn bewuste aanvallen, waarvan meer dan 90 % door het regime van Assad. 847
dokters en verpleegkundigen werden gedood door het regime.
“Ik wil graag meewerken aan fundraising om een tribunaal
te organiseren om de waarheid aan het licht te brengen.”zei Vranckx waarbij hij
zich ook afzette tegen wat hij ‘trollen’ noemde, anonieme twitteraars die één
kant van het verhaal belichten.
Oorlogsjournalist
Rudi Vranckx maakte mee in februari in 2012 dat zijn collega
Amerikaanse journaliste Mary Colvin in Homs gedood werd. Ook zij bracht verslag
uit over de oorlog en vooral over de effecten voor de burgers.
Stemmen die de machthebbers niet aanstaan worden gedood.
Ook de anderen, IS, het Al Nusra Front en andere
jihadistische milities, pleegden gruwelijk geweld zoals met de onthoofding van
Jim Folie door Islamitische Staat. "Jim vond het zijn plicht om het verhaal
van Syriërs te vertellen”. Voor zijn
reeks ‘IS in het vizier’ ging Rudi Vranckx praten met de moeder
van James Foley. “De terroristen van IS eisten 100 miljoen dollar. Ofwel moest
Amerika alle moslimgevangenen vrijlaten. Dat waren eisen die wij niet konden
inwilligen”
“Om getuigenissen te kunnen verzamelen moet je als
journalist meegaan met organisaties, ngo’s (niet-gouvernementele organisaties),
soms ook met vertegenwoordigers van het regime. Dat is niet tegenstrijdig met
je journalistieke opdracht, als je maar duidelijk maakt met wie je meeging. Het
regime heeft wel niet graag pottenkijkers.”
In Homs, de hoofdstad van de oppositie, was Vranckx in de
buurt als een Franse journalist werd gedood. We zagen op de beelden hoe diens
vrouw als waanzinnig werd. Veiligheidstroepen bleven afzijdig. Kort tevoren was
hij op dezelfde plaats. Een verschil van drie seconden maakte dat niet hij zelf
werd gedood.
Rudi Vranckx denkt dat zij als journalisten werden
geviseerd. Ze werden gevolgd als ze contacten legden met de satellietverbindingen.
Ze stonden op een zwarte lijst. Een onafhankelijke tolk van Vranckx is moeten
vluchten.
Vranckx ging naar Aleppo met Human Rights Watch. Daar zag
hij vele lijken. Hij sprak met een gewezen scherpschutter, die duizenden zakjes
met haar en documenten van slachtoffers bewaart.
In Azaaz bij de Turkse grens bezocht hij een ziekenhuis,
een school, mensenrechtenorganisaties. “We hoorden een knal en zagen een grote
kuil en een kind als slachtoffer. Scudraketten van het leger van Assad voerden
de aanval uit.” Hij trok met rebellen naar Idlib en zag de Migs, vliegtuigen
van het Syrische leger, overvliegen.
Hij was bij de Koerden in Noord-Syrië en
Noord-Irak. “Zij zijn relatief te betrouwen. De Koerden hebben het vuile werk
gedaan in de oorlog tegen IS. Kobani is compleet kapot geschoten. Daar werd de opmars
van IS gestuit.
Maar de wereld heeft het hoofd afgewend als Turken samen
met Arabische milities het gebied van de Koerden binnen vielen in Afrin.”
Vranckx ging op zoek naar vluchtelingen. Hij sprak met
een jonge leraar. “Waarom worden er zovele mensen gedood?” “Just to kill. Alleen
de bergen houden van ons.” “Soms wordt uit het oog verloren dat mensen vluchten
voor de oorlog. Kunnen wij mededogen tonen, hen benaderen met ons hart?”
Ontstaan van geweld en
Islamitische Staat
De oorlog in Syrië begon
officieel in de stad Daraa, in het Zuiden, in 2011 met protesten van kinderen, en
van hun ouders. Dat werd beschoten door het leger. Later begon ook de oppositie
geweld te gebruiken. De Jihadisten hebben zich daarin genesteld. Criminelen in gevangenissen
werden door Assad vrijgelaten.
“Noem iedereen een terrorist;
dan kan je doen wat je wilt.” Daar tegenover staan dan de cartoons, de
spotprenten over IS, Assad, Al Nusra. Lachen met de macht, ze ridiculiseren is
gevaarlijk.
De Islamitische Staat is
de rechtstreekse afstammeling van Al Qaida in Irak met Al Zarqawi. Al Qaida is
vandaag verspreid over de wereld. Al Qaida heeft historische wortels bij het verzet
in Algerije. IS groot geworden in Syrië en Irak
Vranckx wou ons niet lastig
vallen met alle verschillende vormen die IS heeft aangenomen: ISIS, ISIL (Levant),
IS. IS stelt dat wij, het Westen, hen de oorlog hebben verklaard.
Rudi Vranckx wou met
getuigenissen uitzoeken: “Wat gebeurt er? Waarom? Wie zijn de slachtoffers?” IS
noemt hen de ‘Honden van de hel’, maar 95 tot 99 % van de slachtoffers zijn
moslims.
IS haalde zijn wapens uit de
Stock Américain. IS haalde zijn inkomsten uit olie die het verkocht aan Assad,
en uit taksen. Zij konden 900 bomauto’s op 3 maanden inzetten. Ze
documenteerden alles wat ze deden
In hun testament vinden we
geloofsuitdrukkingen, als een vorm van propaganda.
“Wat heeft mensen gebracht
om bij IS te gaan? Waarom vertrekken 15-16-jarigen om zich bij hen aan te
sluiten?”
Hij sprak met strijders in
Safe Houses. “Waarom ben je naar ginder gegaan? Waarom ben je er weg gegaan?”
Hij zag dat jongeren
begonnen te twijfelen. Ze hadden nog gevoetbald met het hoofd van hun
slachtoffers. Ze werden aangetrokken in de strijd tegen Assad door het ideaal
van het kalifaat, een rechtvaardige moslimstaat. Ze sloten zich aan bij de Al
Hamza-brigades, een rebellengroep verbonden aan het Vrije Syrische leger en die
nu deelnamen aan de Turkse operatie in Afrin.
Vranckx sprak met vrouwen
van wie hun jihadistische man gesneuveld was. Ze mochten maximum vier maanden
rouwen. Een jonge onderwijzeres werd zelf hard aangepakt door IS. Ze werd
bewaakster van vrouwelijke gevangenen, een ‘vrouwelijke gestapo’, onder meer
van Jezidi vrouwen die verplicht werden ten dienste te staan van de IS
strijders en gedwongen werden tot prostitutie.
De heropbouw van Syrië en
Irak
In Mosul in Irak en in Noord-Syrië
zie je nu de menselijke brokstukken van de oorlog. Meer dan zes maand na de val
van Mosul liep Vranckx er in de oude stad tussen brokstukken van mensen en van
gebouwen. Het was een Apocalyps. Tienduizend doden, waarvan drie à vierduizend
IS-strijders, liggen er nog tussen het puin, soms met hun zelfmoordgordels nog
aan. Alleen enkele gemeentewerkers bergen er lijken. 700 IS strijders werden er
begraven in een massagraf op een vuilnisbelt, door iedereen veracht
“Hoe kan daar nu een
toekomst opgebouwd worden? Afrekeningen zullen er gepresenteerd worden. Hoe de trauma’s
van vrouwen, kinderen verwerken?”
Slot
“Als journalist wil ik alle
kanten van de waarheid zoeken.” Rudi Vranckx eindigt met een bladzijde te lezen
uit een boek van de Amerikaanse oorlogsjournaliste Martha Gellhorn:
‘Oorlog is een kwaadaardig ziekte, een idiotie, een gevangenis en de pijn die
erdoor veroorzaakt wordt, laat zich niet vertellen, is ook onvoorstelbaar, maar
oorlog vormde onze levensomstandigheden en onze geschiedenis, de plaats waar we
moesten leven.’
Vraagbaak
Hoe de oorlog doorbreken?
De oorlog is nog niet
voorbij.
Welke oorlog is er trouwens bezig:
Iran, Saoudi-Arabië, Qatar, Turkije?
Het soennitische Saoudi-
Arabië, tegen het Sjiietische Iran?
Assad, Iran, Rusland hebben
een plan voor Syrië. Maar Iran heeft wel een militaire strategie.
De echte oorlog is deze
tussen Turkije en Iran en die woedt al duizend jaar
Ook in Israël kent men al 70
jaar oorlog.
Zie ook:
Na de gezamenlijke strijd
tegen IS steken oude tegenstellingen en vijandigheden weer de kop op. Een nieuw
triumviraat (Rusland, Turkije en Iran) komt op en dreigt het Westen buiten spel
te zetten.
Rudi Vranckx ging akkoord
dat de Belgische F-16’s deelnamen aan de Internationale Coalitie in de strijd
tegen IS maar vond wel dat hierover een parlementair debat had moeten plaats
vinden.
Waarvan leven de mensen,
vinden ze nog eten?
De veerkracht van de mensen
om te overleven is onvoorstelbaar. Er zijn de hulpkonvooien, en er is plaatselijke
productie. Noord-Syrië is vruchtbaar. Dat is niet zo in Soedan, Mali.
Maar in de oorlogsgebieden
zijn de mensen zwaar ondervoed.
Islam en democratie
verzoenbaar?
De regimes van Assad en Sadam
Hoesein waren seculier. Het gaat dus niet over islam en democratie. Of democratie
kan gerealiseerd worden is meer afhankelijk van de ontwikkelingsgraad van het
land. Zie naar Zwart Afrika en China
Goed christen zijn of moslim
zijn is perfect combineerbaar met democratie.
Ik huiver voor een religieuze
verklaring van oorlogen. Dat heeft er niet zo veel mee te maken; het gaat
eerder om olie, belangen.
Is de oorlog algemeen in
Syrië
Er zijn er nog gebieden waar
er geen oorlog is of meer is: die gepacificeerd zijn door Assad.
De rol van Israël
Voor Israël vormt Iran een existentiële
bedreiging, met nucleaire installaties
Iran steunt Hezbollah en Hamas.
Israël is de bondgenoot van
USA maar zoekt nu een consensus met Rusland.
Voor Israël is iedereen die
haar kan bedreigen de vijand.
De rol van de Koerden
De Koerden van Irak zijn
eerder traditioneel. Deze van Noord-Syrië hebben een: link met de PKK van
Turkije en zijn links revolutionair; zij willen in Rojava basisdemocratie realiseren.
De tragedie van de Koerden
is dat zij ook mekaar in de steek laten en soms verraden.
Rol van de Internationale
gemeenschap en Europa
Dat is de vraag: Wat kunnen
wij doen?
Ik doe mijn werk als
journalist. Ik stel mijn hoop op de civiele samenleving, de ngo’s, de kleine
helden, niet meer de grote helden, de grote opstanden. De mensheid heeft nog
een lange weg te gaan.
Willem Staes,
11.11.11
De lezing van Rudi Vranckx
werd voorafgegaan door een toelichting door Willem Staes, beleidsmedewerker van
11.11.11 voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika. In haar visie op het beëindigen
van de oorlog legt 11.11.11 de klemtoon op de dialoog met burgers, de civiele
samenleving. Deze werkt aan solidariteit, en vormt een soort derde weg tussen
autoritaire overheden en extremistische groepen. We mogen ons niet blind staren
op de bad gys, er zijn ook duizenden kleine helden, die zich niet laten
verleiden tot extremisme.
11.11.11 steunt in Syrië een
netwerk van zes organisaties. Een van de twee goede doelen van vanavond is
SAMS, een niet-politieke medische actor in Ghouta en Aleppo met een netwerk van
mobiele klinieken. 11.11.11 heeft met hen goede contacten. Morele en financiële
steun is voor hen belangrijk.
Wat verwachten we van België?
Het nieuwe rapport van 11.11.11 maakt een evaluatie van het overheidsbeleid van
België.
België kan natuurlijk niet alleen de oorlog oplossen. Wij
vinden het belangrijk om te focussen op de kleine burger, met haalbare
initiatieven. België hecht belang aan humanitaire donoren, maar de manier waarop
is niet goed: er gaat te weinig naar lokale actoren.
Dankwoord
Akram Hamo en Farouk
Al-Hasbani en Yvette Van Malleghem, leden van de Syrië-werkgroep van de GROSH spraken
een dankwoord uit.
Akram sprak ook over de
slachtoffers van de invasie van Turkije in Syrië en de acties die hij daarvoor
georganiseerd heeft. Hij stelde de humanitaire organisatie van moeders in Afrin
voor die de slachtoffers van de oorlog helpt, ons andere goede doel.
Farouk dankte de werkgroep
voor haar hulp om hem over de problemen van Syrische vluchtelingen te laten
spreken met leden van het Europees Parlement. Dan legde hij uit hoe in de
buurlanden van Syrië de vluchtelingen gediscrimineerd en mensonwaardig
behandeld worden, soms zelfs gemarteld en verjaagd. Zij die er in slaagden om
in Europa aan te komen werden verwelkomd, maar later begonnen ze moeilijkheden
te krijgen, zelfs discriminatie:
Yvette dankte iedereen die
van deze avond een succes maakte en nodigde uit voor enkele acties in de nabije
toekomst.
Stilte en actie
Vóór de aanvang van de
infoavond deden een vijftiental mensen een stille actie uit protest tegen de
oorlogen, de bezetting en de discriminaties in het Midden-Oosten en uit
medeleven met de slachtoffers. Zij gaven de deelnemers een rouwbandje. Om al
die slachtoffers te gedenken en te eren werd ook een moment van stilte gehouden
in de zaal.
Ja, we werden stil van al
het onrecht en geweld dat we hoorden en zagen. Maar we werden ook gestimuleerd
om verder te gaan met onze acties. Ook als plaatselijke groep van burgers en
sociale organisaties kunnen we iets doen. Deze avond was een initiatief van de
GROSH (Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking Herent), in
samenwerking met het Gemeenschapscentrum De Wildeman en vele verenigingen.
De opbrengst van de tickets
en de bar gaat naar een humanitaire organisatie van vrouwen in Afrin en een
niet-politieke medische hulporganisatie SAMS in Oost-Ghouta.
Dank aan iedereen die deelnam,
meewerkte en ons ondersteunde.
Verslaggeving:
Marcel De Prins
